کمالگرایی و انواع ان

کمال‌گرایی، ویژگی‌ای است که در آن فرد تمایل دارد به بالاترین سطح از استانداردها و عملکرد دست یابد.

در نگاه اول، این ویژگی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی انگیزه‌ی بالا و تلاش برای پیشرفت باشد. اما زمانی که این تمایل به صورت افراطی و غیرواقع‌بینانه بروز کند، می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و نارضایتی مزمن شود.Wikipedia

در روان‌شناسی، کمال‌گرایی به عنوان یک ویژگی چندبعدی در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند به صورت مثبت یا منفی در زندگی فرد تأثیر بگذارد.

شناخت انواع مختلف این ویژگی و درک تأثیرات آن‌ها بر رفتار و احساسات فرد، گامی مهم در جهت بهبود سلامت روانی و افزایش کیفیت زندگی است.

مطالعه بیشتر:

مشاوره خانواده خوب چه مزایایی دارد؟

خلاصه مقاله به‌صورت بلت‌بندی

• کمال‌گرایی تمایل به کامل بودن در اهداف و رفتارهاست.

• این ویژگی می‌تواند سازگار (مثبت) یا ناسازگار (منفی) باشد.

• سه نوع اصلی آن شامل کمال‌گرایی خودمحور، دگرمحور و اجتماعی است.

• کمال‌گرایی خودمحور منجر به تلاش زیاد و گاه خودانتقادی می‌شود.

• کمال‌گرایی دگرمحور باعث سخت‌گیری بر اطرافیان و تنش در روابط می‌شود.

• نوع اجتماعی آن با ترس از قضاوت و اضطراب بالا همراه است.

• کمال‌گرایی ناسازگار به افسردگی و اضطراب منجر می‌شود.

• عوامل کودکی و سبک فرزندپروری در شکل‌گیری آن نقش دارند.

• می‌توان با درمان رفتاری شناختی و خودآگاهی، کمال‌گرایی را مدیریت کرد.

• شناخت این ویژگی می‌تواند به رشد فردی و سلامت روان کمک کند.

جدول کمالگرایی و انواع ان

کمال‌گرایی خودمحور (Self-Oriented Perfectionism)

این کمال‌گرایی خودمحور به وضع استانداردهای بالا برای خود و تلاش برای رسیدن به آن‌ها اشاره دارد. افرادی با این نوع کمال‌گرایی، تمایل دارند که در تمامی جنبه‌های زندگی خود بهترین باشند و از خود انتظارات بالایی دارند.

این ویژگی می‌تواند منجر به موفقیت‌های چشمگیر شود، اما در صورت افراط، ممکن است به خودانتقادی شدید و احساس ناکامی منجر شود.

تحقیقات نشان داده‌اند که کمال‌گرایی خودمحور می‌تواند با ویژگی‌هایی مانند وجدان‌کاری بالا، انگیزه‌ی قوی و تمایل به رشد شخصی مرتبط باشد.

با این حال، اگر فرد نتواند به استانداردهای تعیین‌شده‌ی خود برسد، ممکن است دچار احساس شکست و کاهش اعتمادبه‌نفس شود.

مثال برای کمالگرایی خودمحور

مثال: مریم، دانشجوی پزشکی
مریم همیشه شاگرد اول بوده و خودش را فقط زمانی ارزشمند می‌داند که همه چیز را عالی انجام دهد.

حتی اگر نمره‌اش ۱۹.۵ شود، ساعت‌ها خودش را سرزنش می‌کند. او تمام وقتش را صرف مطالعه می‌کند و هیچ تفریحی ندارد چون می‌خواهد کامل‌ترین دانشجو باشد.
ویژگی برجسته: فشار زیاد به خود برای رسیدن به استانداردهای غیرواقعی.

کمال‌گرایی دگرمحور (Other-Oriented Perfectionism)

در کمال‌گرایی دگرمحور، فرد انتظارات بالایی از دیگران دارد و تمایل دارد که اطرافیانش نیز به استانداردهای بالایی پایبند باشند. این نوع کمال‌گرایی می‌تواند منجر به روابط پرتنش و نارضایتی از عملکرد دیگران شود.

افرادی با کمال‌گرایی دگرمحور ممکن است در محیط‌های کاری یا خانوادگی، دیگران را به دلیل عدم تطابق با استانداردهایشان مورد انتقاد قرار دهند. این رفتار می‌تواند به کاهش رضایت از روابط اجتماعی و افزایش تعارضات بین‌فردی منجر شود.

مثال برای کمالگرایی دگر محور

مثال: آرمان، مدیر یک شرکت کوچک
آرمان انتظار دارد تمام کارکنانش مثل خودش کار کنند؛ بی‌نقص، سریع و بدون اشتباه. اگر کارمندی یک اشتباه جزئی بکند، او را تحقیر می‌کند یا جلوی همه سرزنش می‌کند. به‌مرور، همکارانش از او دوری می‌کنند.
ویژگی برجسته: فشار به دیگران برای کامل بودن، بدون درک محدودیت‌های انسانی.

کمال‌گرایی تجویز‌شده‌ی اجتماعی (Socially Prescribed Perfectionism)

 این نوع کمال‌گرایی می‌تواند منجر به احساس فشار، اضطراب و نگرانی از قضاوت دیگران شود.

افرادی با این نوع کمال‌گرایی ممکن است احساس کنند که ارزشمندی آن‌ها به میزان تطابق با انتظارات اجتماعی بستگی دارد.

این باور می‌تواند به کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر شود.

مثال برای کمال گرایی تجویز شده اجتماعی

مثال: نیلوفر، دانش‌آموز دبیرستانی
نیلوفر همیشه حس می‌کند که والدینش فقط وقتی او را دوست دارند که نمره‌اش کامل باشد یا در جمع بدرخشد.

او حتی وقتی نیاز به کمک دارد، از ترس این‌که ناتوان به نظر برسد، چیزی نمی‌گوید. دائماً احساس اضطراب دارد که «نکند کافی نباشم».
ویژگی برجسته: فشار ناشی از تصورات ذهنی درباره انتظارات دیگران.

کمال‌گرایی مثبت و منفی

 می‌تواند به دو نوع مثبت (سازگار) و منفی (ناسازگار) تقسیم شود. کمال‌گرایی مثبت با تعیین اهداف واقع‌بینانه و تلاش برای رشد شخصی همراه است و می‌تواند منجر به رضایت و موفقیت شود.

در مقابل، کمال‌گرایی منفی با تعیین استانداردهای غیرواقعی و ترس از شکست همراه است. این نوع کمال‌گرایی می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی شود.

مثال

سروش استانداردهای بالایی برای خودش دارد اما اگر اشتباهی پیش بیاید، آن را به عنوان فرصت یادگیری می‌بیند.

هدف‌گراست، اما خودش را بابت هر خطا نابود نمی‌کند. او هم پیشرفت می‌کند، هم از مسیرش لذت می‌برد.
ویژگی برجسته: انگیزه بالا، همراه با پذیرش نقص‌های انسانی.

مطالعه بیشتر:

مرکز مشاوره در منطقه 8

سوالات متداول درباره کمال‌گرایی

کمال‌گرایی چیست؟

 تمایل به دستیابی به بالاترین استانداردها و بی‌نقص بودن در عملکرد، افکار و رفتار است.

آیا کمال‌گرایی همیشه منفی است؟

خیر.  می‌تواند مثبت (سازگار) یا منفی (ناسازگار) باشد. نوع مثبت آن به رشد و موفقیت منجر می‌شود.

کمال‌گرایی چگونه به اضطراب منجر می‌شود؟

تلاش بیش‌ازحد برای کامل بودن و ترس از اشتباه می‌تواند باعث فشار روانی و اضطراب مداوم شود.

کمال‌گرایی چه ارتباطی با افسردگی دارد؟

این افراد ممکن است در صورت نرسیدن به اهدافشان، دچار سرزنش خود و احساس ناکامی شوند که به افسردگی منجر می‌شود.

آیا می‌توان این ویژگی را درمان کرد؟

بله، با مشاوره روان‌شناسی، شناخت الگوهای رفتاری و تکنیک‌های درمانی مانند CBT، می‌توان کمال‌گرایی ناسازگار را تعدیل کرد.

آیا این ویژگی در کودکی آغاز می‌شود؟

بله، سبک فرزندپروری سخت‌گیرانه یا انتظارات بیش‌ازحد والدین می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کمال‌گرایی در کودکان باشد.

چه تفاوتی بین کمال‌گرایی خودمحور و اجتماعی وجود دارد؟

در نوع خودمحور، فرد از خود انتظار کامل بودن دارد؛ در حالی‌که در نوع اجتماعی، فرد فکر می‌کند دیگران از او انتظار کمال دارند.

کمال‌گرایی دگرمحور چه تأثیری بر روابط دارد؟

این نوع می‌تواند منجر به انتقاد دائمی از دیگران و تضعیف روابط کاری و خانوادگی شود.

کمال‌گرایی چگونه بر عملکرد شغلی تأثیر می‌گذارد؟

اگرچه ممکن است به انگیزه بالا منجر شود، اما ترس از اشتباه و وسواس‌گرایی می‌تواند بهره‌وری را کاهش دهد.

آیا این ویژگی با عزت‌نفس در تضاد است؟

در نوع منفی آن، بله. زیرا ارزش فردی تنها در نتیجه‌گیری کامل تعریف می‌شود، نه در تلاش سالم.